ماکس وِبر و بوروکراسی

کارل مارکس، رابرت میشل و گیدون جوبرگ از جمله دانشمندانی هستند که بوروکراسی را با دید منفی تحلیل کرده اند و پیتر بلا و الویت جاکوئز در شمار نظریه پردازانی هستند که به این مبحث با نگاهی مثبت پرداخته اند.
((ماکس وبر)) فیلسوف و جامعه شناس معروف آلمانی (1920-1862 م.) از جمله دانشمندانی است که بدون موضع گیری مثبت یا منفی، بوروکراسی را تحلیل کرده و با توجه به منشأ قدرت و سلطه ای که در سازمان سبب حرکت های بوروکراتیک است، به توضیح درباره ی ارتباط این پدیده با نظام فکری و ارزش های اجتماعی موجود در جامعه پرداخته و ویژگی های یک بوروکراسی منطقی و موجه را در جوامع مدرن بیان کرده است. وی این فرآیند را نه تنها شامل سازمان های اداری عمومی، بلکه شامل سازمان های تجاری خصوصی که دارای فعالیت های گسترده هستند، نیز می داند. خصوصیات بوروکراسی منطقی و به قاعده از نظر ماکس وبر به ترتیب زیر است:

1- تقسیم کارها بر اساس تخصص کارکنان (انطباق شرح وظایف و شرایط احراز)

2- برقراری ارتباط کارکنان و مشاغل با تبعیت از سلسله مراتب سازمانی (روابط منطبق بر نمودار سازمانی)

3- هدایت و انجام فعالیت ها بر اساس قوانین عمومی و مقررات تدوین شده ی سازمانی (تفویض اختیارات با رعایت قانون مداری)

4- فعالیت هر یک از کارکنان بر مبنای منطق سازمانی و پرهیز از عقاید و سلایق شخصی (دوری جستن از خودمحوری)

5- مبنا قرار دادن شایستگی و تخصص در استخدام و ترفیع کارکنان (شایسته سالاری)

6- مستندسازی و ثبت و ضبط تصمیمات و فعالیت های سازمانی و طبقه بندی و نگهداری آنها (ایندکس و بایگانی)

/خسرو هوشیار حسینی و اندیشه قدیریان – 1392